Πολύδροσος ή Σουβάλα

Η Πολύδροσος ή Σουβάλα είναι κεφαλοχώρι του Παρνασσού στον νομό Φωκίδας και υπάγεται διοικητικά στον διευρυμένο Δήμο Δελφών. Βρίσκεται κτισμένη σε υψόμετρο 380 μέτρων στις βορειοανατολικές πλαγιές του Παρνασσού, και απέχει 38 χιλιόμετρα από την Αράχωβα. Μέχρι το 1928 ονομαζόταν και επίσημα Σουβάλα, οπότε και μετονομάστηκε Πολύδροσος αν και όλοι οι ντόπιοι χρησιμοποιούν το πρώτο. Ανάμεσα στην Πολύδροσο και στο γειτονικό χωριό Λιλαία βρίσκονται οι πηγές του Βοιωτικού Κηφισού. 

Η προέλευση της ονομασίας Σουβάλα προέρχεται από το σλαβικό Suvala, που σημαίνει ΄΄έλος΄΄, και που είχε διαδοθεί σαν προσηγορικό κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους στον ευρύτερο Ελληνικό χώρο. Αφού λοιπόν η λέξη Σουβάλα σημαίνει ΄΄έλος΄΄, με βεβαιότητα μπορούμε να πούμε ότι η συνώνυμη τοπονομασία αναφέρεται αρχικά στο μεγάλο βάλτο, που σχηματιζόταν άλλοτε μεταξύ των πηγών του Κηφισού (Βοιωτικός), στην Αλεγούσα, γνωστός σαν ΄΄βάλτος της Αγόριανης΄΄, που καταβασάνιζε για αιώνες τους ανθρώπους της περιοχής, μέχρι και της νεότερες γενεές, και έγινε η αιτία να πλάσει ο λαός τοπικές παραδόσεις για στοιχειά και δαίμονες, που κυνηγούσαν τάχα τους διαβάτες τη νύχτα και που στην πραγματικότητα ήταν τα απειράριθμα κουνούπια και τα υδρόβια ζώα. 

Τα ίχνη κατοίκησης στην περιοχή χρονολογούνται από τα πρωτοελλαδικά χρόνια (3η χιλιετία π.Χ.). Μετά την καταστροφή των φωκικών πόλεων το 346 π.Χ. από το Φίλιππο Β’, βασιλιά της Μακεδονίας, η Λίλαια συνοικίσθηκε με τη γειτονική πόλη Έρωχο, που ταυτίζεται με το λόφο του Αγίου Βασιλείου και το χώρο του νεκροταφείου του Πολυδρόσου. Τα τείχη της κατασκευάσθηκαν πιθανότατα στα μετά το Φίλιππο χρόνια της ανοικοδόμησης των φωκικών ακροπόλεων, ενώ δείγματα μιας παλαιότερης οχύρωσης σώζονται στην κορυφή της ακρόπολης. Αυτό ίσως ήταν το τείχος της Λίλαιας πριν από την καταστροφή του Φιλίππου Β΄. Η πόλη συνέχισε να κατοικείται ως τον Μεσαίωνα οπότε και χτυπήθηκε από ισχυρό σεισμό.