#royalmarminarachova
- ακολουθήστε μας
Η Ιτέα βρίσκεται στον Κρισαίο κόλπο (ή κόλπο της Ιτέας), στις βόρειες ακτές του Κορινθιακού και απέχει περίπου 30 χλμ. από την Αράχωβα. Πίσω από την πόλη απλώνεται το Κρισσαίο Πεδίο, έχοντας ως φόντο τη Γκιώνα και τον Παρνασσό, στις πλαγιές του οποίου διακρίνονται οι Δελφοί και το Χρισσό. Από την παραλία της Ιτέας, κοιτώντας προς τη θάλασσα, μπορεί κανείς να διακρίνει το Γαλαξίδι, όπως και την Πελοπόννησο.Αποτελεί την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Δήμου Δελφών, επίνειο της Άμφισσας και των Δελφών ενώ είναι σημαντικός εμπορικός και τουριστικός κόμβος με το λιμάνι και τη μαρίνα της να εξυπηρετούν τόσο εμπορικές πλεύσεις όσο και κρουαζιερόπλοια αλλά και ιδιωτικά σκάφη.
Ερείπια Υστεροελλαδικής Περιόδου και κυρίως θαλαμωτοί τάφοι, μιλούν για την ύπαρξη αρχαίας πόλης δυτικά της σημερινής θέσης της Ιτέας, χωρίς όμως να καθορίζουν ποιας, αλλά ίσως να πρόκειται για το Χάλαιον. Η ύπαρξη πολυάριθμης πόλης στο σημείο αυτό βεβαιώνεται και από λιθόστρωτο δρόμο προς την Άμφισσα, τμήματα του οποίου σώζονταν μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η πρόσφατη (2013), επιστημονική τεκμηρίωση της θέσης του Αρχαίου Ιπποδρόμου των Δελφών, που σύμφωνα με τον καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Πάνο Βαλαβάνη , τοποθετείται στην θέση «γωνιά» της κτηματικής περιφέρειας Ιτέας, ακριβώς πίσω από τον λόφο των Αγίων Αναργύρων. Σύμφωνα με τον εν λόγω επιστήμονα ο ιππόδρομος αυτός είναι ο δεύτερος αρχαιότερος ιππόδρομος του κόσμου.
Στην περιοχή της σημερινής Ιτέας, όπου υπήρχε η περίφημη ιτιά με τη μοναδική πηγή της περιοχής, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας φτιαχνόντουσαν στάνες και κεραμοποιεία. Αργότερα εκεί δημιουργήθηκε ο οικισμός Σκάλα Σαλώνων, με μια υποτυπώδη ξύλινη αποβάθρα, ένα τελωνείο, καλύβες και αποθήκες. Αυτός ο οικισμός μετεξελίχθηκε στην Ιτέα.
Η περιοχή πέρασε διαδοχικά από πολλά χέρια, τα τελευταία δε χρόνια της Τουρκοκρατίας, ανήκε στη χήρα του Ομέρ Αγά των Σαλώνων - την Ομεραγού - η οποία την παραχώρησε σε κάποιο Γαλαξιδιώτη για να καταλήξει τελικά ως προίκα της κόρης του σε ένα δικηγόρο από το Λιδωρίκι.
Από το εθνικό προσκλητήριο του απελευθερωτικού αγώνα δεν ήταν δυνατό να απουσιάσει η Σκάλα Σαλώνων και αρκετά ήταν τα πολεμικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στην περιοχή της. Κορυφαίο θεωρείται η «Ναυμαχία της Σκάλας Σαλώνων» ή «Ναυμαχία της Αγκάλης», όπου στις 17 Σεπτεμβρίου 1827, ο φιλέλληνας Άγγλος πλοίαρχος Φραγκίσκος Άμπνευ Άστιγξ (FrankAbneyHastings), κυβερνήτης του πρώτου ατμοκίνητου πλοίου, με την ονομασία «Καρτερία» και επικεφαλής μικρής ελληνικής ναυτικής δύναμης, αγκυροβόλησε προ του τουρκικού στόλου, που ήταν αγκυροβολημένος στον όρμο της «Αγκάλης» στην δυτική πλευρά του κόλπου της Ιτέας, υποστηριζόμενος και από ξηράς με εκλεκτό σώμα 500 ανδρών και πυροβόλα που χειρίζονταν Ευρωπαίοι πυροβολητές. Μέσα σε μισή ώρα, ο Άστιγξ, με κατάλληλες βολές από την «Καρτερία», ανατίναξε την τουρκική ναυαρχίδα και κατέστρεψε άλλα 6 πολεμικά καθώς και 3 Αυστριακά πλοία εφοδιασμού, ενώ αχρήστευσε τα πυροβολεία της ξηράς. Η νίκη αυτή αποκατέστησε την κυριαρχία των Ελλήνων στον Κορινθιακό κόλπο και εξασφάλισε την επικοινωνία με την Πελοπόννησο, αποτελώντας κύρια αφορμή της Ναυμαχίας του Ναυαρίνου στις 20 Οκτωβρίου 1827 επισπεύδοντας τις εξελίξεις για την ανεξαρτησία της Ελλάδος.
Στη σημερινή θέση Γ(ου)λάς Ιτέας, βρίσκονται ερείπια Υστεροελλαδικής περιόδου και θεμέλια οικιών και αντερεισμάτων, άγνωστου οικισμού. Στα αξιοθέατα της πόλης ανήκει η εκκλησία της «Μεταμόρφωσης του Σωτήρος», της οποίας η ανέγερση άρχισε το 1890, μεγάλο έργο για τα δεδομένα όχι μόνο εκείνης της εποχής αλλά και του σήμερα, καθώς και καταφύγια, φυσικής ομορφιάς, όπως είναι ο λόφος των Αγίων Αναργύρων, ο ελαιώνας και τα νησάκια στον κόλπο της Ιτέας (Άγιος Δημήτριος, Άγιος Κωνσταντίνος και Άγιος Αθανάσιος).
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι διάφορες βραχονησίδες στον κόλπο της Ιτέας (Κρισσαίος) που είχαν χρησιμοποιηθεί ως καταφύγια κατά τους λεγόμενους «σκοτεινούς» πρωτοβυζαντινούς αιώνες. Τα νησιά αυτά αναφέρονται από όλους σχεδόν τους περιηγητές που πέρασαν με πλοίο από την περιοχή.
Το πιο απομακρυσμένο από τα επτά νησιά του κόλπου της Ιτέας, ο Άγιος Δημήτριος, ευρισκόμενο στο μέσον σχεδόν της απόστασης από τα δύο λιμάνια, Ιτέας και Γαλαξιδίου απέχει περίπου 3 ναυτικά μίλια. Έχει έκταση περίπου 4 τ.χλμ είναι ψηλό πάνω από 8 μ και τηλεφανές με ιδιόμορφο σχήμα που του έδωσε την λαϊκή ονομασία «το καπέλο του Βενιζέλου». Η επιφάνεια της βραχονησίδας είναι γεμάτη από διάσπαρτα θεμέλια σπιτιών ανάμικτα με στρώματα κεραμιδιών. Τα πιο ενδιαφέροντα κατάλοιπα βρίσκονται στην νότια πλευρά του που το μεσαίο τμήμα της έχει ολόκληρο αφαιρεθεί από ανθρώπινη παρέμβαση, δημιουργώντας έτσι μιά ορθογώνια τάφρο πλάτους 22 περίπου μ. και βάθους τουλάχιστον 5,40 μ. Πρόκειται για την υπόθεση ότι αποτελεί τμήμα λιμενικών έργων και μάλιστα νεωσοίκων για τον ελλιμενισμό τριήρεως. Ένα τέτοιο στρατιωτικό έργο θα μπορούσε να σχετιστεί με τις πολεμικές δραστηριότητες της περιοχής που προκλήθηκαν από τους Ιερούς πολέμους και να είχε σκοπό του τον έλεγχο της ακώλυτης προσέλευσης των προσκυνητών προς το ιερό των Δελφών από την θαλάσσια οδό. Ας μη ξεχνάμε ότι κύρια αφορμή των Ιερών πολέμων υπήρξε, εκτός από την καλλιέργεια Ιερών εδαφών από τους Φωκείς και η παρεμπόδιση των προσκυνητών να έχουν ελεύθερη πρόσβαση προς το ιερό των Δελφών. Ειδικότερα ο 4ος Ιερός πόλεμος (339-8), που τελείωσε με την μάχη της Χαιρωνείας, είχε ως αφορμή την τείχιση και τον συνοικισμό του λιμανιού της Κίρρας, στα Ανατολικά της Ιτέας δηλαδή του λιμανιού που οδηγούσε στους Δελφούς.
Στο νησάκι Άγιο Κωνσταντίνο, βρίσκεται το ομώνυμο εκκλησάκι, δρομικής κατασκευής και με μικρό καμπαναριό, δίπλα στο οποίο σύμφωνα με το «Χρονικό του Γαλαξειδίου», υπήρχε κρυφό νοσοκομείο κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και με μαρτυρία ότι σε αυτό είχε καταφύγει ο κλεφταρματολός Γιάννης Βουνιχωριώτης πληγωμένος από μια συμπλοκή στα Κιούσκια Σαλώνων, όπου τελικά εξέπνευσε. Επίσης αναφέρεται και σαν καταφύγιο το 1827 της φρεγάτας «Καρτερία». Επίσης υπήρχε κρυφό σχολειό. Σήμερα ψαροκάικα μεταφέρουν τους προσκυνητές στο νησί.
Ας σημειωθεί πως τα νησάκια Άγιος Κωνσταντίνος και Άγιος Αθανάσιος ενώνονταν με πέτρινη γέφυρα. Η γέφυρα αυτή είναι σήμερα καταποντισμένη.
Ο Άγιος Ιωάννης Θεολόγος είναι μικρή παλαιοβασιλική με εξαιρετικής τεχνοτροπίας αγιογραφίες, η οποία χρονολογείται από την μετά-τουρκοκρατίας περίοδο και βρίσκεται στην ανατολική είσοδο της Ιτέας.
Τέλος, στην Ιτέα υπάρχουν παραλίες όπως το Τροκαντερό, τα Βραχάκια ή τα Αναγνέΐκα.
